2024-жылдын 17-ноябрында өткөн жергиликтүү кеңештерге шайлоого көз салган эл аралык байкоочулар шайлоо процессине даярдык кѳрүү жана өткөрүү деңгээлин жогору баалашты. Бул тууралуу алар КР БШКда өткөн брифингде билдиришти.

Мирвохид Азимов, Түрк мамлекеттери уюмунун (ТМУ) Башкы катчысынын орун басары: “Биз, ТМУнун байкоочулар миссиясы, шайлоо улуттук мыйзамдарга ылайык өттү деп билдиребиз. Биз олуттуу көйгөйлөрдү же мыйзам бузууларды тапкан жокпуз. Шайлоо процесси ачык, жеткиликтүү жана ишенимдүү болгонун белгилейбиз. Бул шайлоолор Кыргызстандын өнүгүшүндө жана гүлдөшүндө маанилүү кадам болоруна ишенебиз”.

Баубакар Адаму, Ислам кызматташтык уюмунун (ИКУ) Башкы катчылыгынын Африка иштери боюнча департаментинин директору: “Биз шайлоолорго канааттануу менен байкоо жүргүздүк жана алар эл аралык стандарттарга ылайык өткөнүн белгилегибиз келет. ИКУнун Башкы катчылыгынан Кыргызстандын элин жана Борбордук шайлоо комиссиясын шайлоонун ийгиликтүү өтүшү менен куттуктайбыз. Бул шайлоолор Кыргызстандын Борбордук шайлоо комиссиясынын демократиялык практиканы жана шайлоо системасындагы институттук прогрессти илгерилетүүдѳгү жана бекемдөөдөгү лидерлигин Кыргызстанда гана эмес, аймактык деңгээлде да далилдейт деп эсептейбиз».

Сеунг Райол Ким, Дүйнөлүк шайлоо органдары ассоциациясынын (AWEB) шайлоону окутуу жана байкоо жүргүзүү боюнча директору: “Биз шайлоо органдарынын кызматкерлеринин жаңы технологияларды колдонуудагы компетенттүүлүгүнө байкоо жүргүздүк. Биз Кыргыз Республикасынын Борбордук шайлоо комиссиясынын таза жана демократиялык шайлоо өткөрүүдөгү тажрыйбасын жана кесипкөйлүгүн жогору баалайбыз жана алар биздин уюмга мүчө болгонуна сыймыктанабыз”.

Алиев Шайтдин Сардар, Азербайжан Республикасынын Борбордук шайлоо комиссиясынын мүчөсү: “Биз Кыргызстандын жарандарына шайлоо укуктарын жүзөгө ашыруу үчүн бардык шарттар түзүлгөндүгүнө күбө болдук: шайлоо комиссиялары Борбордук Азияда жок жаңы жабдуулар менен жабдылган, Таза, ачык жана ишенимдүү шайлоо өткөрүү үчүн талапкерлерге да, шайлоочуларга да бардык шарттар түзүлгөн. Бул Кыргыз Республикасынын Борбордук шайлоо комиссиясы тарабынан жасалган чоң иш, биз сиздерди бул жетишкендик менен куттуктайбыз. Биз Кыргызстанды эл аралык стандарттарга жооп берген демократиялык жана ачык-айкын шайлоонун ийгиликтүү өтүшү менен куттуктайбыз.”

Юнусов Баходиржан Жалолдинович, Өзбекстан Республикасынын Борбордук шайлоо комиссиясынын мүчөсү: «Биз жаңы технологиялардын кайра-кайра добуш берүүнүн, же «карусельдердин» алдын алууга кандайча жардам берерин байкадык. Биз бардык шайлоо участокторунда онлайн-трансляция жүргүзүлүп, жарандардын добуш берүү процесси кандай өтүп жатканын бардыгы көрүп жатканын кѳрдүк. Участкалык шайлоо комиссияларынын мүчөлөрүнүн компетенттүү жана кесипкөй ишин өзгөчө белгилеп кеткибиз келет”.

Эл аралык байкоочулар шайлоо күнү Бишкек жана Кант шаарларындагы шайлоо участокторун кыдырып, андан соң белгилүү бир жыйынтыкка келишкенин айтышты:

• шайлоолор ачык-айкын, улуттук мыйзамдарга жана эл аралык стандарттарга ылайык өттү, бул демократиялык практиканы бекемдөөгө жана институционалдык өнүгүүгө өбөлгө түзөрү шексиз;

• шайлоону уюштуруу жогорку деңгээлде өттү, шайлоочулар үчүн, анын ичинде ден соолугунун мүмкүнчүлүгү чектелгендер үчүн бардык зарыл шарттар түзүлдү;

• участкалык комиссиялардын мүчөлөрү чоң кесипкөйлүк көрсөтүштү;

• шайлоочуларды идентификациялоо жана санариптик добуш берүү үчүн заманбап технологиялар ийгиликтүү колдонулду, бул добуш берүүнү коргоонун жогорку деңгээлин камсыз кылды (1 шайлоочу – 1 добуш);

• шайлоо тынч өттү, шайлоонун жыйынтыгына таасир этүүчү мыйзам бузуулар аныкталган жок;

• Шайлоого аялдар жана улгайган адамдар активдүү катышты.

Эл аралык байкоочулар КР БШКга шайлоого байкоо жүргүзүүгө катышуу мүмкүнчүлүгү үчүн ыраазычылык билдиришти жана демократиялык процесстерди чыңдоодо Кыргызстан менен кызматташууну улантууга даяр экендиктерин билдиришти.

Н.Шайлдабекова жергиликтүү кеңештердин шайлоосуна байкоо жүргүзүүгө катышкан бардык эл аралык байкоочуларга ыраазычылык билдирип, алардын ишин жогору баалады. КР Борбордук шайлоо комиссиясынын төрагасы Кыргызстан бардык алдыңкы эл аралык тажрыйбаны колдонуу менен шайлоо процессин мындан ары да өркүндөтөөрүнө ишендирди.

КР Борбордук шайлоо комиссиясынын маалыматы боюнча, 54 эл аралык байкоочу аккредитациядан өткѳн.

Он өлкөнүн: Азербайжан, Беларусь, Грузия, Индия, Казакстан, Молдова, Монголия, Россия, Түркия жана Өзбекстан Борбордук шайлоо комиссиялары өз өкүлдөрүн жөнөтүштү. Байкоо жүргүзүүгө шайлоо органдарынын бүткүл дүйнөлүк ассоциациясы (A-WEB), Ханс Зайдель фонду жана башка эл аралык уюмдардын өкүлдөрү, ощондой эле Түрк мамлекеттеринин уюму (ТМУ), Ислам Кызматташтык Уюму (ИКУ), Евробиримдиктин Кыргыз Республикасындагы өкүлчүлүгү, ошондой эле Улуу Британиянын, Ирандын, Кытайдын, АКШнын, Швейцариянын, Россиянын жана Япониянын элчиликтери да катышты.