Колдонуудагы мыйзамдарга ылайык шайлоо укуктарын бузгандык үчүн укуктук жоопкерчилик төмөнкүлөрдө каралган:

1) «Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамында (конституциялык-укуктук жоопкерчилик);

2) Кыргыз Республикасынын Укук бузуулар жөнүндө кодексинде;

3) Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинде.

«Кыргыз Республикасынын Президентин жана Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо жөнүндө» Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 43-беренесине ылайык, шайлоо комиссиялары шайлоо процессинин субъекттеринин иш-аракеттерине карата арыздарды (даттанууларды), ички иштер органдары коомдук тартипти бузууга тиешелүү арыздарды (даттанууларды) карайт, прокуратура органдары аткаруу бийлигинин органдары, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары, алардын кызмат адамдары тарабынан шайлоо мыйзамдарынын сакталышын көзөмөлдөйт, ошондой эле Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык жоопкерчилик каралган алардын иш-аракеттерине карата арыздарды (даттанууларды) карайт.

Шайлоонун даярдоонун жүрүшүндө келип түшкөн арыздар (даттануулар) шайлоо комиссиялары жана соттор тарабынан арыз (даттануу) келип түшкөн учурдан тартып 3 күндүк мөөнөттө, ал эми добуш берүү күнү же добуш берүү күнүнүн алдыңкы күнү - токтоосуз каралууга жатат. Эгерде шайлоону даярдоонун жүрүшүндө келип түшкөн арыздарда (даттанууларда) камтылган фактылар кошумча текшерүүнү талап кылган учурда, алар боюнча чечимдер 5 күндүк мөөнөттөн кечиктирбестен кабыл алынат.

Шайлоочулардын, талапкерлердин, саясий партиялардын, шайлоо жүрүмүнүн башка субъекттеринин шайлоону даярдоонун жүрүшүндө келип түшкөн арыздары (даттануулары) прокуратура жана ички иштер органдары тарабынан арыз (даттануу) келип түшкөн учурдан тартып 2 күндүк мөөнөттө, ал эми добуш берүү күнү же добуш берүү күнүнүн алдындагы күнү токтоосуз каралуусу тийиш. Эгерде шайлоону даярдоонун жүрүшүндө келип түшкөн арыздарда (даттанууларда) камтылган фактылар кошумча текшерүүнү талап кылган учурда, алар боюнча чечимдер 3 күндүк мөөнөттөн кечиктирбестен кабыл алынат. Кабыл алынган чечимдин көчүрмөсү тиешелүү шайлоо комиссиясына токтоосуз жөнөтүлүүгө тийиш.

Кыргыз Республикасынын Укук бузуулар жөнүндө кодексинде каралган бузуулар төмөнкүлөр тарабынан каралат:

- шайлоо комиссиялары (60–62, 64–69-беренелер),

- ички иштер органдары (63-берене – Шайлоочунун (референдумдун катышуучусунун) акчалай каражаттарды жана материалдык баалуулуктарды алуусу),

- прокуратура органдары (437-берене – Административдик ресурсту кыянаттык менен пайдалануу),

Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексинде каралган шайлоо мыйзамдарын бузууга байланыштуу кылмыш иштери ички иштер органдарынын тергөөчүлөрү тарабынан козголуп, териштирилет.

Кылмыш-жаза иштеринин жана укук бузуулар жөнүндө иштердин алкагында белгиленген шайлоо мыйзамдарын бузуу фактылары бир эле учурда БШК тарабынан талапкерлердин конституциялык-укуктук жоопкерчилигин (эскертүү, каттоону жокко чыгаруу, талапкер/саясий партия боюнча добуш берүүнүн жыйынтыгын жараксыз деп таануу ж.б.) кароо үчүн негиз болуп саналат жана Борбордук шайлоо комиссиясынын гана компетенциясына кирет. Ошол эле учурда аймактуулук боюнча шайлоо процессинин субъекттеринин жоопкерчилигин кароо округдук шайлоо комиссияларынын компетенциясына кирет.

Коомчулукка, шайлоо процессинин катышуучуларына өз убагында маалымдоо максатында Борбордук шайлоо комиссиясынын расмий сайты иштейт, анын тиешелүү бөлүктөрүндө арыздарды (даттанууларды) кароо жана шайлоо мыйзамдарынын ченемдерин бузгандык үчүн жоопкерчилик маскелелери чагылдырылат.

(КР БШК расмий сайтындагы «Шайлоолордогу бузуулар үчүн юридикалык жоопкерчилик» бөлүгүндө кененирээк маалымат)

(«КР ЖК депутаттарын кайра шайлоодо даттануулар жана бузуулар реестри - 2022-жылдын 27-февралы» бөлүгүндө кененирээк маалымат)

I. Кыргыз Республикасынын Укук бузуулар жѳнүндѳ кодексине ылайык шайлоо мыйзамдарын бузгандыгы үчүн жоопкерчилик

- 60-берене. Шайлоо процессинин катышуучуларынын укуктарын бузуу (жеке жактарга 100 эсептик көрсөткүч же 10 000 сом, юридикалык жактарга 280 эсептик көрсөткүч өлчөмүндө же 28 000 сом айып пул салууга алып келет);

- 61-берене. Шайлоо комиссиясынын ыйгарым укуктарынын чектеринде кабыл алынган чечимдерди жана талаптарды аткарбоо (жеке жактарга 50 эсептик көрсөткүч же 5 000 сом, юридикалык жактарга 170 эсептик көрсөткүч өлчөмүндө же 17 000 сом айып пул салууга алып келет);

- 62-берене. Шайлоочунун билип туруп анык эмес маалыматтарды берүүсү (шайлоочуларга жана талапкерлерге карата 200 эсептик көрсөткүч же 20 000 сом айып пул салууга алып келет);

- 63-берене. Шайлоочунун (референдумдун катышуучусунун) акчалай каражаттарды жана материалдык баалуулуктарды алуусу (10 эсептик көрсөткүч же 1 000 сом айып пул салууга алып келет);

- 64-берене. Шайлоого катышуу үчүн өргүү берүүдөн баш тартуу (жеке жактарга 50 эсептик көрсөткүч же 5 000 сом, юридикалык жактарга 100 эсептик көрсөткүч өлчөмүндө же 10 000 сом айып пул салууга алып келет);

- 65-берене. Шайлоо алдындагы үгүт жүргүзүү шарттарын бузуу

(1-бөлүк. – шайлоочу, байкоочу, талапкер же анын өкүлү, ишенимдүү адамы тарабынан жасалса – жеке жактарга 75 эсептик көрсөткүч же 7 500 сом айып пул;

2-бөлүк. – жалпыга маалымдоо каражаты тарабынан жасалса – жеке жактарга 100 эсептик көрсөткүч же 10 000 сом, юридикалык жактарга 280 эсептик көрсөткүч өлчөмүндө же 28 000 сом айып пул;

3-бөлүк. – саясий партия же анын өкүлү, ишенимдүү адамы тарабынан жасалса – жеке жактарга 200 эсептик көрсөткүч же 20 000 сом, юридикалык жактарга 650 эсептик көрсөткүч өлчөмүндө же 65 000 сом айып пул);

- 66-берене. Талапкер жөнүндө билип туруп жалган маалыматтарды жайылтуу (жеке жактарга 125 эсептик көрсөткүч же 12 500 сом, юридикалык жактарга 350 эсептик көрсөткүч өлчөмүндө же 35 000 сом айып пул);

- 67-берене. Талапкердин ар-намысына, кадыр-баркына жана ишкердик беделине шек келтирген маалыматтарды жалпыга маалымдоо каражаттарынын жайылтылышы (юридикалык жактарга 170 эсептик көрсөткүч өлчөмүндө же 17 000 сом айып пул салууга алып келет);

- 68-берене. Жашыруун үгүт материалдарын жайылтуу (жеке жактарга 125 эсептик көрсөткүч же 12 500 сом, юридикалык жактарга 350 эсептик көрсөткүч өлчөмүндө же 35 000 сом айып пул);

- 69-берене. Үгүт материалдардын жок кылуу же бузуу (жеке жактарга 75 эсептик көрсөткүч же 7 500 сом);

- 437-берене. Административдик ресурсту кыянаттык менен пайдалануу (жеке жактарга жана кызмат адамдарына (анын ичинде талапкерлерге) 200 эсептик көрсөткүч же 20 000 сом).

II. Кыргыз Республикасынын Кылмыш-жаза кодексин боюнча шайлоо мыйзамдарын бузгандыгы үчүн жоопкерчилик

• 195-берене. Шайлоо укуктарын жүзөгө ашырууга тоскоолдук кылуу

(1-бөлүк. – жаранга карата жасалса – 40 тан 100 саатка чейин коомдук иштерге же эки айдан бир жылга чейин түзөтүү жумуштарына, же 200дөн 500 эсептик көрсөткүчтөргө чейин (20 000 сомдон 50 000 сомго чейин) айып салууга жазаланат;

2-бөлүк. – шайлоо комиссиясына, шайлоо комиссиясынын мүчөсүнө карата жасалса – 100дөн 300 саатка чейин коомдук иштерге же бир жылдан үч жылга чейин түзөтүү жумуштарына, же 500дөн 1000 эсептик көрсөткүчтөргө чейин (50 000 сомдон 100 000 сомго чейин) айып салууга жазаланат;

3-бөлүк. – оордотулган жагдайларда жасалса – бир жылдан үч жылга чейинки мөөнөткө түзөтүү жумуштарына, же 1000ден 2000 ээсептик көрсөткүчтөргө чейин (100 000 сомдон 200 000 сомго чейин) айып салууга же беш жылга чейинки мөөнөткө эркинен ажыратууга жазаланат).

- 196-берене. Шайлоочулардын добуштарын сатып алуу

(1-бөлүк. – 500дөн 1000 эсептик көрсөткүчтөргө чейин (50 000 сомдон 100 000 сомго чейин) айып салууга жазаланат;

2-бөлүк. – депутаттыкка талапкер, ошого тете талапкердин жубайы, жакын туугандары жана ыйгарым укуктуу өкүлдөрү, ишенимдүү адамдары тарабынан жасалса – 1000ден 2000 эсептик көрсөткүчтөргө чейин (100 000 сомдон 200 000 сомго чейин) айыпка же беш жылга чейинки мөөнөткө эркинен ажыратууга жазаланат).

- 197-берене. Шайлоо өнөктүгүн каржылоо тартибин бузуу (үч жылга чейинки мөөнөткө белгилүү бир кызмат ордун ээлөө же белгилүү бир иш менен алектенүү укугунан ажыратууга же бир жылдан үч жылга чейин түзөтүү жумуштарына, же 1000ден 2000 эсептик көрсөткүчтөргө чейин (100 000 сомдон 200 000 сомго чейин) айып салууга, же беш жылга чейин эркинен ажыратууга жазаланат);

- 198-берене. Шайлоону же референдумду өткөрүүдө каражаттарды мыйзамсыз пайдалануу (үч жылга чейинки мөөнөткө белгилүү бир кызмат ордун ээлөө же белгилүү бир иш менен алектенүү укугунан ажыратууга же бир жылдан үч жылга чейин түзөтүү жумуштарына, же 1000ден 2000 эсептик көрсөткүчтөргө чейин (100 000 сомдон 200 000 сомго чейин) айып салууга, же беш жылга чейин эркинен ажыратууга жазаланат);

- 199-берене. Шайлоо документтерин бурмалоо

(1-бөлүк. – шайлоо комиссиясынын мүчөсү, талапкер же анын ыйгарым укуктуу өкүлү, ишенимдүү адамы тарабынан жасалса – бир жылдан үч жылга чейин түзөтүү жумуштарына, же эки жылга чейинки мөөнөткө белгилүү бир кызмат ордун ээлөө же белгилүү бир иш менен алектенүү укугунан ажыратуу менен беш жылга чейин эркинен ажыратууга жазаланат).

2-бөлүк. – ошол эле жосундар оордотулган жагдайларда жасалса – 1000ден 2000 эсептик көрсөткүчтөргө чейин (100 000 сомдон 200 000 сомго чейин) айып салууга же эки жылга чейинки мөөнөткө белгилүү бир кызмат ордун ээлөө же белгилүү бир иш менен алектенүү укугунан ажыратуу менен беш жылдан сегиз жылга чейин эркинен ажыратууга жазаланат).

Ушуга байланыштуу Борбордук шайлоо комиссиясы шайлоо процессинин субъекттерине № 27 Биринчи май жана № 29 Свердлов шайлоо округдары боюнча Жогорку Кеңештин депутаттарын кайра шайлоону даярдоо жана өткөрүү мезгилинде шайлоо мыйзамдарында каралган ченемдерди катуу сактоону сунуш кылат.

КР БШК аппаратынын маалымат бөлүмү