2021-жылдын 10-июнунда болуп ѳткѳн Жалал-Абад облусунун Сузак районундагы Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынтыктары жана шайлоонун натыйжалары жѳнүндѳ

(2021-жылдын 7-июлдагы

Кыргыз Республикасынын Жогорку Сотунун токтомуна байланыштуу)

Кыргыз Республикасынын Жогорку Сотунун 2021-жылдын 7-июлундагы токтому менен Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын (мындан ары – КР БШК) 2021-жылдын 23-июнундагы №548 токтомунун тѳмѳнкүдөй бѳлүктѳрү жокко чыгарылган:

- Жалал-Абад облусунун Сузак районунун 2021-жылдын 10-июнунда ѳткѳрүлгөн Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынтыктары жана шайлоонун натыйжалары тууралуу протоколдорун бекитүү тууралуу;

- Жалал-Абад облусунун Сузак районунун Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоо болуп ѳттү деп таануу;

- Самидинов Нурбек Жолмаматовичти Жалал-Абад облусунун Сузак районунун Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысы болуп шайланды деп таануу жана ага белгиленген үлгүдѳгү күбѳлүктү тапшыруу туралуу.

Өзүнүн токтомун негиздѳѳдѳ Кыргыз Республикасынын Жогорку Соту тѳмѳнкүдөй жүйѳлѳрдү кѳрсѳткѳн:

КР БШК тарабынан 2021-жылдын 23-июнундагы №548 токтомду кабыл алууда мыйзамдардын талаптары так сакталбаган.

1. «2021-жылдын 10-июнундагы айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынтыктары жана шайлоонун натыйжалары Сузак аймактык шайлоо комиссиясы тарабынан 2021-жылдын 10-майындагы бюллетендердин негизинде чыгарылган».

Бул жагдайга шайлоо комиссиялары (АШК жана БШК) тарабынан тийиштүү юридикалык баа берилген эмес.

Шайлоонун жыйынтыктары жѳнүндѳ протоколдо 10-июндун ордуна 10-май датасын коюу менен аймактык шайлоо комиссиясы тарабынан техникалык ката кетирилгендиги тууралуу кѳрсѳтүү зарыл эле. Ошентип 2017-жылдын 6-январындагы №3 «Айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоонун тартиби жѳнүндѳ» жобонун 33-пункту бузулган.

2. «Шайлоо процессинде добуш берүүчүлѳрдүн ѳз эркин аныктоодо бюллетендердин жарактуулугу ѳтѳ маанилүү, болбосо «Айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоонун тартиби жѳнүндѳ» Жобонун 32-пунктуна ылайык добуш берүүчүнүн эркин-ниетин билдирүүсүн аныктоого мүмкүнчүлүк бербеген бюллетендер жараксыз болуп саналат.

Шайлоо комиссиялары (АШК жана БШК) тарабынан «жергиликтүү кеңештин депутаттарынын эки боюллетенде башкача атайын белги коюлгандыгы тууралуу дооматтары боюнча дагы тийиштүү юридикалык баа берилбей калган».

Ушундан улам шайлоонун жыйынтыктары боюнча жүйөлүү күмөндөр пайда болуп, бюллетендерди кайра эсептөө талабы коюлган.

Шайлоонун жыйынтыктары тууралуу протоколго ылайык Н.Ж. Самидиновго 16 добуш, ал эми Т.У. Гиязовго 15 добуш берилген. «Талапкерлердин ортосундагы бир добуш айырманы эске алуу менен, эки бюллетендин жараксыздыгы добуш берүүнүн жыйынтыктарына жана шайлоонун натыйжаларына түздөн түз таасир этиши мүмкүн».

Өз кезегинде КР БШК «түзүлгѳн кырдаалда бардык күмөн саноолорду жойбостон, аймактык шайлоо комиссиясынын аракеттеринде мыйзам бузуулар аныкталган жок деген негизсиз жүйө менен шайлоонун жыйынтыктарын бекитип койгон».

3. КР БШКнын расмий сайтында жарыяланып, жана ачык пайдаланууда болгон маалыматтарга ылайык, КР БШК айрым жергиликтүү шайлоо комиссияларынын тѳрагаларынын жоопкерчиликтерин карап, 2021-жылдын 1-июлундагы чечими менен Сузак аймактык шайлоо комиссиясынын тѳрагасы М.О. Кыргызбаевди Кызыл-Туу жана Таш-Булак айыл ѳкмѳттѳрүнүн башчыларын шайлоо убагында шайлоо тартибин жана шайлоо комиссияларынын принциптерин бузгандыгы үчүн Сузак аймактык шайлоо комиссиясынын курамынан чыгарган. «Демек КР БШК 2021-жылдын 10-июнунда өткөрүлгөн Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо мыйзам бузуулар кетирилгенин официалдуу түрдө тааныган».

Жогорку Сот ушул жүйѳлѳрдүн негизинде «Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясы жѳнүндѳ» КР конституциялык Мыйзамынын 8-беренесинин 13-бѳлүгүнѳ ылайык, «Борбордук шайлоо комиссиясынын Конституцияга, мыйзамдарга карама-каршы келген же белгиленген ыйгарым укуктардан аша кетүү менен кабыл алынган чечимдери Борбордук шайлоо комиссиясы тарабынан же сот тартибинде жокко чыгарылууга жатат», жогоруда кѳрсѳтүлгѳн токтомун кабыл алган.

Ошону менен бирге, Кыргыз Республикасынын Конституциясынын 101-беренесине ылайык, Кыргыз Республикасынын сотторунун мыйзамдуу күчүнө кирген чечимдери бардык мамлекеттик органдар, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары, юридикалык жактар, коомдук бирикмелер, кызмат адамдары жана жеке адамдар үчүн милдеттүү жана республиканын бүткүл аймагында аткарылууга тийиш.

Кыргыз Республикасынын Административдик-процесстик кодексинин 265-беренесинин 1-бөлүгүнө ылайык: «Кассациялык инстанциядагы соттун актылары жарыя кылынган учурдан тартып токтоосуз мыйзамдуу күчүнө кирет, акыркы болуп саналат, даттанууга жатпайт».

БШК Жогорку Соттун 2021-жылдын 7-июлундагы токтомун аткарууга алып, сот тарабынан кабыл алынган токтомдун негиздемесиндеги жүйѳлѳрдү карап чыгып, тѳмѳндѳгүлѳрдү белгилейт:

БШК 2021-жылдын 10-июнунда болуп ѳткѳн Жалал-Абад облусунун Сузак районундагы Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынтыктары жана шайлоонун натыйжалары бѳлүгүндѳ КР БШКнын 2021-жылдын 23-июнундагы № 548 токтомун кабыл алууда Кыргыз Республикасынын Конституциясын жана мыйзамдарын жетекчиликке алган.
Ошону менен бирге, КР БШК Т.У Гиязовдун жана башкалардын даттануусу боюнча кабыл алынган 2021-жылдын 19-июнундагы № 113 КР БШКнын чечиминде КР Жогорку Сотунун токтомунда кѳрсѳтүлгѳн аспекттер толук чагылдырылбагандыгы, даттанууда билдирилген айрым жүйѳлѳр жана талаптар боюнча чечим кабыл алууда толук түрдѳ аргументтештирбегендиги, бул Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынытыктары жана шайлоонун натыйжалары жѳнүндѳ АШК жана БШК тарабынан чыгарылган чечимдердин негиздүүлүгүнѳ жана укук ченемдүүлүгүнѳ добуш берүүнүн жыйынтыктарын чыгаруу прооцессинде жаралган шектенүүлѳрдү четтетүүгѳ толук ѳлчѳмдѳ кызмат кылбай тургандыгы боюнча соттун позициясына макул.

2021-жылдын 24-июлунда КР БШКнын шайлоочулардын жана шайлоо процессинин башка субъекттеринин даттанууларын жана арыздарын кароо боюнча жумушчу топ Жогорку Соттун токтомун жана жергиликтүү кеңештин депутаттарынын, Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн аксакалдарынын жана жергиликтүү тургундарынын даттанууларын кароо алкагында, бардык тараптардын катышуусунда айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүү үчүн бюллетендерди кайра эсептѳѳнү жүргүзүп, АШК мүчѳлѳрүн, шайлоонун катышуучуларын, байкоочуларды кайрадан сурап чыккан.

«Айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоонун тартиби жѳнүндѳ» Жобонун 19-20-пукттарына ылайык, аймактык шайлоо комиссиясы шайлоо бюллетендеринин текстин, формасын жана тиешелүү кеңештеги депутаттардын тизмесин бекитет, аларды даярдоону жана сактоону камсыз кылат, өз жыйналыштарынын протоколун алып барууну уюштурат, ушул Жобого ылайык башка ыйгарым укуктарды жүзөгө ашырат. Шайлоо бюллетендери жана тиешелүү кеңештин депутаттарынын тизмеси компьютердик жол менен мамлекеттик же расмий тилдерде даярдалат, ошондой эле аймактык шайлоо комиссиясынын мөөрү басылып, аймактык шайлоо комиссиясынын төрагасынын жана катчысынын колу менен күбөлөндүрүлөт.

Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоонун жыйынтыктары боюнча БШКга белгиленген тартипте берилген жана кайра эсептелүүгѳ тушуккан бюллетендер талаптарга ылайык компьютердик ыкма менен даярдалып, АШКнын мѳѳрү жана аймактык шайлоо комиссиясынын тѳрагасынын жана катчысынын колтамгасы менен күбѳлѳндүрүлгѳн. Мурда белгиленгендей, бюллетендерде аймактык шайлоо комиссиясы тарабынан «2021-жылдын 10-июну» ордуна «10-май» датасын коюу менен техникалык ката кетирилген.

Ошону менен бирге, КР БШКнын 2021-жылдын 21-майындагы № 267 токтому менен Жалал-Абад облусунун Сузак районунун Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоо 2021-жылдын 10-июнуна дайындалган, 2021-жылдын 10-майында кандайдыр бир шайлоолор дайындалган жана ѳткѳрүлгѳн эмес. Ушуга байланыштуу техникалык катанын себептери боюнча добуш берүүдѳ - шайлоонун катышуучуларында, добуш берүүнүн жыйынтыктарын чыгарууда - АШК мүчѳлѳрүндѳ ачык эместиктердин пайда болушу мүмкүн эмес эле.

АШКнын бардык шайлоо аркеттери иш жүзүндѳ айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоого багытталган 2021-жылдын 10-июнундагы датага байланыштуу болгон, анын жыйынтыктары боюнча тийиштүү документтер даярдалган.

«Айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоонун тартиби жѳнүндѳ» Жобонун 33-пукттуна ылайык, добуш берүү үкөгүнөн алынып чыккан бюллетендердин негизинде аймактык шайлоо комиссиясы тарабынан белгиленген бардык маалыматтар добуш берүүнүн жыйынтыгы тууралуу Протоколго жана анын добуш берүүчү жайга илинген чоңойтулган көчүрмөсүнө жазылат. Протокол аймактык шайлоо комиссиясынын мөөрү менен күбөлөндүрүлөт жана ага аймактык шайлоо комиссиясынын белгиленген санынын көпчүлүк бөлүгүнөн аз эмес мүчөлөрүнүн колу коюлат.

Ушул Жобонун 32-пунктуна ылайык, аймактык шайлоо комиссиясы добуш берүү үкөгүн ачууну жүргүзөт. Добуш берүү үчүн үкөктөн алынып чыккан бюллетендердин негизинде:

- добуш берүүгө катышкан депутаттардын жалпы саны,

- жараксыз бюллетендердин саны,

- ар бир талапкерге «макул» деп берилген добуштардын саны жана

- айыл өкмөт башчысынын кызмат ордуна көрсөтүлгөн «баардык талапкерлерге каршы» позициясына берилген добуштардын саны аныкталат.

Добуш берүү күнү АШК добуш берүү үчүн үкѳктү ачкан жана алынып чыккан бюллетендердин негизинде тѳмѳнкүлѳрдү аныктаган:

• добуш берүүгѳ катышкан депутаттардын жалпы саны – 31 депутат,
• жараксыз бюллетендердин саны – 0 бюллетень

- ар бир талапкер үчүн «макул» деп добуш бергендердин саны – талапкер Т. Гиязов үчүн - 15 добуш, талапкер Н. Самидинов үчүн – 16 добуш берилген.

- айыл өкмөт башчысынын кызмат ордуна көрсөтүлгөн «баардык талапкерлерге каршы» берилген добуштардын саны – 0 бюллетень.

Кѳрсѳтүлгѳн маалыматтар добуш берүүнүн жыйынтыгында жана анын чоңойтулган кѳчүрмѳсүндѳ чагылдырылган.

Протоколго киргизилүүгѳ жаткан добуш берүүнүн жыйынтыктары негиздердин катарына тууралуу маалыматтарга тике киргизилбеген (Жобонун 32-пуктунун жоболоруна ылайык) бюллетендердеги техникалык катанын болушуна карабастан, БШК добуш берүүнүн жыйынтыктарынын ачыктуулугу жана негиздүүлүгү үчүн ушул аспектинин АШК протоколунда чагылдырылуусунун максатка ылайыктуу экендигин моюнуна алат.

Мыйзамдарда мындай түрдѳгү техникалык каталар добуш берүүнүн жыйынтыктарын жана шайлоонун натыйжаларын анык эмес деп таануу үчүн негиздердин катарына киргизилген эмес.

2. Эки боюллетенде башкача атайын белги коюлгандыгы тууралуу дооматтары боюнча жана алардын мүмкүн анык эместигине укуктук баа берүү боюнча ушул Жобонун 32-пуктуна ылайык,

- добуш берүүчүнүн эрк-ниет билдирүүсүн аныктоого мүмкүн болбогон,

- бирден ашык талапкерге белги коюлган,

- тиешелүү аймактык шайлоо комиссиясынын мөөрү басылбаган жана, же аймактык шайлоо комиссиясынын мүчөлөрү кол койбогон бюллетень жараксыз болуп саналат.

Ар бир бюллетенде аны толтуруунун тартиби жѳнүндѳ түшүнүк берилет, мында белги коюу формасына бекем талап коюлган эмес. Белги коюу аркылуу добуш берүүчү ѳзүнүн эркин билдирет, б.а. талапкерлердин бирине белги коет жана тандап алат.

Кѳрсѳтүлгѳн эки бюллетендеги жалпы таанылгандардан кичине айырмаланган белги Жобонун жогоруда кѳрсѳтүлгѳн нормаларына ылайык аларды анык эмес деп таанууга алып келбейт, анткени аларда добуш берүүчүлѳрдүн ѳз эркин билдирүүлѳрү так аныкталган, бир талапкер үчүн бир белги коюлган, мыйзамдын талаптарына ылайык мѳѳр жана кол тамгалар бар.

Бюллетендерди толтуруу тууралуу талаптар сакталган, бюллетендерди анык деп таануу үчүн негиздер жок, кѳрсѳтүлгѳн бюллетендер анык.

3. Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынтыктарын чыгарууда АШК тарабынан бузууларды таануу катары Сузак аймактык шайлоо комиссиясынын курамынан тѳрагасы М.О. Кыргызбаевди чыгаруу тууралуу Жогорку Соттун жүйѳсү боюнча БШК тѳмѳндѳгүлѳрдү билдирет.

Соттук чечимде кѳрсѳтүлгѳн 2021-жылдын 28-июнундагы аймактык шайлоо комиссиясынын ишин кароо боюнча комиссиянын маалымкаты жана БШКнын чечими Таш-Булактагы шайлоонун жыйынтыктары боюнча гана эмес, жергиликтүү кеңештердеги жана ЖӨАБО башчыларын шайлоодогу бүткүл шайлоо процессин кароонун жыйынтыктары боюнча түзүлгѳн.

Сузак аймактык шайлоо комиссиясынын тѳрагасы М.О. Кыргызбаев тарабынан 2 (эки) учурда добуш берүүнүн жыйынтыктарына жана шайлоонун натыйжаларына таасир тийгизбеген, бирок АШКнын иш-аракетине шектенүүнү жараткан же чыр-чатактуу кесепеттерди пайда кылган шайлоо комиссиясынын ишинин нормалары жана принциптери толук ѳлчѳмдѳ сакталган эмес.

Алсак Таш-Булактагы окуяларда «Жергиликтүү ѳз алдынча башкаруу жѳнүндѳ» Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 54-беренеси толук ѳлчѳмдѳ сакталган эмес, М.О. Кыргызбаев Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо үч талапкердин бири Н. Мамаевге, жана шайлоодо катышкандарга айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоонун башталышына чейин жыйырма минута калганда айыл ѳкмѳтүнүн башчысына талапкерлигин алуунун мүмкүн эместигин түшүндүргѳн эмес. Ушул айыл ѳкмѳтүнѳ тийиштиги жок башка бир учурда добуш берүүнүн жыйынтыктарын анык эмес деп таанууга алып келбеген, бирок ошондой эле чыр-чатактуу кырдаалды жана шектенүүнү жараткан шайлоо комиссияларынын ишинин ачык-айкындыгы принциптерин сактоо боюнча кемчиликтер болгон.

Ушуга байланыштуу М.О. Кыргызбаевди АШКнын курамынан чыгаруу Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынтыктарын чыгарууга түздѳн түз байланышкан эмес.

Ошентип, БШК жогоруда баяндалган корутунду менен Жогорку Соттун 2021-жылдын 7-июлундагы токтомун аткарууда БШКнын мурда кабыл алынган чечиминдеги кемчиликтерди четтетип, анын мүчүлүштѳрүн оңдогон.

Ошону менен бирге, Жогорку Соттун чечимин кароонун жыйынтыктары боюнча, Жалал-Абад облусунун Сузак районундагы Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоо болуп ѳткѳн жок деп таануу үчүн негиздер жок экендигин белгилейт.

Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын 2021-жылдын 21-майындагы № 267 токтому менен дайындалган 2021-жылдын 10-июнунда Жалал-Абад облусунун Сузак районунунТаш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоо болуп ѳткѳн.

Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысынын кызмат ордуна 3 талапкер – Сузак райондук мамлекеттик админстрациясынын башчысынан кѳрсѳтүлгѳн Самидинов Нурбек Жолмаматович, Таш-Булак айылдык кеңешинин депутаттарынан кѳрсѳтүлгѳн Гиязов Тайхожа Ульмасович, Мамаев Нурболот Маматназарович катталган.

Сузак аймактык шайлоо комиссиясынын добуш берүүнүн жыйынтыгы тууралуу 2021-жылдын 10-июнундагы протоколунда добуш берүүнүн жыйынтыгы белгиленген. Добуш берүүгѳ Таш-Булак айылдык кеңешинин 31 депутаттын 31 депутаты катышкан, Н. Самидинов - 16 добуш, Т. Гиязов – 15 добуш, Н. Мамаев – 0 добуш алышкан.

Сузак аймактык шайлоо комиссиясынын шайлоонун натыйжасы жөнүндөгү 2021-жылдын 10-июнундагы протоколу менен Самидинов Нурбек Жолмаматович Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысына шайлангандыгы аныкталган.

Жалал-Абад облусунун Сузак районунун Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынтыгына жана шайлоонун натыйжасына Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясына жана Сузак аймактык шайлоо комиссиясына 2 арыз келип түшкѳн. Келип түшкѳн арыздар каралып, алар боюнча Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык чечимдер кабыл алынган.

Жогоруда баяндалгандардын негизинде, Жогорку Соттун 2021-жылдын 7-июлундагы чечимин аткарууда, Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынтыктары жана шайлоонун натыйжалары тууралуу Сузак аймактык шайлоо комиссиясынын 2021-жылдын 10-июнундагы протоколунун негизинде, “Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясы жѳнүндѳ” Кыргыз Республикасынын конституциялык Мыйзамынын 3, 4, 8-беренелерине, “Жергиликтүү ѳз алдынча башкаруу жѳнүндѳ” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 49-беренесине ылайык Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясы

ТОКТОМ КЫЛАТ:

1. 2021-жылдын 10-июнунда болуп ѳткѳн Жалал-Абад облусунун Сузак районунун Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоодо добуш берүүнүн жыйынтыгы жана шайлоонун натыйжасы тууралуу Сузак аймактык шайлоо комиссиясынын 2021-жылдын 10-июнундагы протоколдору бекитилсин.

1.1. Жалал-Абад облусунун Сузак районунун Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысын шайлоо болуп ѳттү деп табылсын.

1.2. Самидинов Нурбек Жолмаматович Жалал-Абад облусунун Сузак районунун Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысы болуп шайланды деп табылсын.

2. Сузак аймактык шайллоо комиссиясы шайланган Таш-Булак айыл ѳкмѳтүнүн башчысына белгиленген үлгүдѳгү күбѳлүктү тапшырсын.

3. Бул токтом Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын расмий сайтына жарыялансын.

4. Бул токтомдун аткарылышын контролдоо Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум ѳткѳрүү боюнча борбордук комиссиясынын тѳрагасынын орун басары Т. Шайназаровго жүктѳлсүн.

ТӨРАГА                                                                                                              Н.ШАЙЛДАБЕКОВА

Бишкек ш., 2021-жылдын 26-июлу

№ 633