Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясы Эл аралык Республикалык Институттун Кыргыз Республикасындагы Өкүлчүлүгүнүн (IRI) колдоосу менен Бишкек шаарында коомдук байкоочуларга "Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаттарын шайлоо 2021. Шайлоону көзөмөлдөө процесси" темасында тренинг уюштурду.

Катышуучуларга байкоочу катары каттоонун жол-жобосу, ​​байкоочу статусу тууралуу айтылды. Талапкер, саясий партия ар бир участкалык шайлоо комиссиясына экиден ашык эмес байкоочу дайындай алгандыгы тууралуу айтылды, алар добуш берүүнү өткөрүүгө жана добуш берүү үчүн жайдагы башка шайлоо аракеттерине кезектешип байкоо жүргүзүүнү жүзөгө ашыруу укугуна ээ болушат. Шайлоо комиссиясынын жайында, добуш берүү үчүн жайда катталган бир талапкердин, бир саясий партиянын кызыкчылыктарын билдирүүчү эки же андан көп байкоочунун бир убакта байкоочунун ыйгарым укуктарын жүзөгө ашырууларына жол берилбейт.

Байкоочу катары катталуу үчүн Кыргыз Республикасынын жаранынын паспортун жана аны бир мандаттуу шайлоо округу боюнча дайындаган талапкердин колу коюлган жолдомосун көрсөтүү зарыл же же партиянын мөөрү басылган талапкерлердин тизмесин көрсөткөн саясий партиядан жолдомо. Жолдомодо байкоочунун 1) фамилиясы, аты жана атасынын аты, 2) туруктуу жашаган жери, 3) ал жиберилген участкалардын номерлери, шайлоо комиссияларынын аталыштары көрсөтүлөт, ошондой эле чектөөлөрдүн жок экени жөнүндө жазуу жүргүзүлөт. Байкоочуну жиберүү жөнүндө алдын ала кабарлоо талап кылынбайт.

Байкоочуларга добуш берүү башталганга чейин УШКнын төрагасы катышып жаткандардын бардыгына УШКнын мөөрү басылган бош урналарды көрсөтүүсү керектиги айтылды. Ошондой эле добуш берүү башталганга чейин көзөмөлдөө барактары түзүлөт, анда шайлоо участкасынын номери, салуу убактысы, УШКнын мүчөлөрүнүн, катышкан талапкерлердин, талапкерлердин, партиялардын өкүлдөрүнүн аты-жөнү көрсөтүлөт. Белгиленген адамдар өзөмөлдөө барактарына кол коюшат жана барактар ​​УШКнын мөөрү менен күбөлөндүрүлөт. Текшерүү барактар ​​АЭУга салынат.

Шайлоо күнү ар бир шайлоочуга 2 бюллетень берилери айтылды:

► бирөөндө - саясий партиялардын аталыштары чүчүкулак кармоо менен аныкталган тартипте көрсөтүлгөн бирдиктүү шайлоо округу үчүн жана аянттын сырткы сол тарабында номерленген 54 бош чарчы бар. Бош чарчынын номери талапкерлердин тизмесиндеги талапкердин катар номерине туура келет;

► экинчисинде - бир мандаттуу шайлоо округу боюнча, чүчүкулак аркылуу аныкталган тартипте талапкерлердин фамилиясы, аты, атасынын аты, туулган жылы көрсөтүлөт.

Добуш берүү күнү добуш берүүчү кабиналарда төмөндөгүлөр боло турат:

• чүчүкулак аркылуу аныкталган кезекте бардык талапкерлер, саясий партиялар жөнүндө маалыматтык материалдарды;
• ар бир талапкердин катар номерин көрсөтүү менен ар бир партия боюнча талапкерлердин тизмелери;
• талапкерлер тууралуу бардык маалыматтар «ТАЛАПКЕР» порталында жана шайлоо участкаларындагы плакаттарда илинет.

Талапкер саясий партиянын талапкерлеринин тизмесинен маалыматтык материалдардын формасы жана тексти бекитилгенден кийин чыккан учурда, талапкер жөнүндө маалыматтар маалыматтык материалдардан толук чийилет, анын ичинде талапкерлердин тизмесиндеги катар номери дагы.

Тыюу салынат:

• Шайлоо бюллетенин добуш берүүчү бөлмөдөн алып чыгууга;
• Добуш берүү үчүн жайда турган адамдарга добуш берүү үчүн үкөктү далдалоого же ага байкоо жүргүзүүгө башка ыкма менен тоскоолдук кылууга тыюу салынат;
• добуш берүү үчүн үкөктүн жанында шайлоо бюллетенин таштап жаткан шайлоочудан башка адамдардын болушуна тыюу салынат.
• Эгерде алар шайлоо комиссиясынын ишине же Кыргыз Республикасынын жараны өз шайлоо укуктарын жүзөгө ашыруусуна тоскоолдук кылууга, ошондой эле добуш берүүнүн жашыруундуулугун бузууга аракет кылса, участкалык шайлоо комиссиясынын мүчөсү токтоосуз анын жумушуна катышуудан четтетилет, ал эми байкоочу же башка адамдар добуш берүүчү жайдан сыртка чыгарылат. Бул жөнүндө чечим участкалык шайлоо комиссиясы тарабынан жазуу жүзүндө кабыл алат. Мында комиссия бул адамдарды Кыргыз Республикасынын мыйзамдарында каралган жоопкерчиликке тартуу жөнүндө сунуштама менен тиешелүү органдарга кайрылууга укуктуу.

Ошондой эле добуштарды эсептөөнүн жол-жобосун кеңири түшүндүрүштү. БШК бирдиктүү шайлоо округу боюнча ар бир саясий партия жана талапкерлердин тизмесиндеги ар бир талапкер боюнча берилген добуштарды эсептейт.

Бир мандаттуу шайлоо округу боюнча добуш берүүгө катышкан шайлоочулардын эң көп добушун алган талапкер (добуштардын көпчүлүгүн алган) Жогорку Кеңештин бир мандаттуу шайлоо округу боюнча шайланган депутаты болуп саналат. Талапкерлер алган добуштардын саны бирдей болгон учурда, кимиси датасы жана убактысы боюнча каттоо үчүн документтердин толук пакетин мөөнөтүнөн мурда тапшырса, ошол талапкер шайланды деп эсептелет.

КР БШК аппаратынын маалымат бөлүмү